"GroenLinks is optimistisch als het gaat om de toekomst van onze stad. Wij geloven in de creativiteit en de veerkracht van Amersfoort. Ondernemers, burgerinitiatieven, belangenorganisaties laten een cultuuromslag zien. We hebben afgelopen jaar de proef met 'het nieuwe samenwerken' afgesloten met de opdracht het nu gemeengoed te maken. Gemeente en gemeenteraad moeten ook veranderen. GroenLinks wil een stad die in evenwicht is. De vraag is of deze begroting daaraan bijdraagt en realistisch is."

Waar wil ik het met u over hebben? (1) Ik wil naar de techniek van de begroting kijken, (2) naar de betekenis van deze begroting – is deze begroting goed voor de stad?, en (3) kijken naar de toekomst.

1. Techniek van de begroting

  • Allereerst de techniek. We hebben de Planning & Control cyclus vernieuwd. Financiële kaders bespreken we bij de kadernota, inhoudelijke kaders bij de permanente beleidsevaluaties. De begroting is niets meer dan een vertaling van die kaders. Als Raad kijk je dan of wat we vooraf hebben afgesproken in de begroting is verwerkt?
  • Je zou verwachten dat moties en amendementen met name zouden gaan over schuiven met geld tussen programma's en over de financiële positie van de gemeente Amersfoort. Veel moties en amendementen gaan helemaal niet over de begroting. Het valt ons daarom op dat bijvoorbeeld de Partij van de Arbeid in deze begroting nog allerlei beleidsmaatregelen probeert te nemen. Wij vragen ons af: waarom gaan we nu over een drivethru koffieshop praten, waarom gaan we nu ineens over buurtrechten spreken, social return? Past dat bij de begroting? Waarom heeft u dat niet gedurende het jaar gedaan? Of heeft u geen goede afspraken gemaakt bij aanvang van deze collegeperiode? Was u dan toch te snel en te gretig en heeft u onvoldoende opgelet? Ook andere partijen proberen in onze ogen nog snel even iets te regelen. GroenLinks vindt dat ongepast. We zullen overigens al die moties en amendementen die niet over de begroting gaan wel serieus overwegen.
  • Het valt ons ook op dat vooral over het sociaal domein veel ideeën naar voren worden gebracht. Hadden we daar vorige week niet een hele avond over gedebatteerd? Is dat debat dan niet goed geweest? Hebben we daar onderwerpen onbesproken gelaten? Het lijkt erop.
  • Is deze begroting dan wat we op grond van de nieuwe P&C cyclus kunnen verwachten? GroenLinks vindt dat soms de verbinding tussen het beleid (lees doelstellingen) en het budget ontbreekt. Uit de begroting moet duidelijk worden dat de afspraken en plannen die gemaakt zijn kunnen worden uitgevoerd van het beschikbare budget. Is het genoeg? Maak dat aannemelijk, met name bij nieuw beleid of bij bezuinigingen. Een voorbeeld van waar dat niet goed gebeurt is het sociaal domein, waarbij het doel is minder geld uit te geven aan specialistische zorg maar budget blijft de komende vier jaar hetzelfde. Dat klopt niet.
  • Al bij de presentatie van de begroting door wethouder Buijtelaar heeft GroenLinks gevraagd naar Prestatie-indicatoren en streefwaarden voor de komende vier jaar. Die zitten er nauwelijks in. We hebben daar vragen over gesteld. Waar leg je de lat? Wanneer ben je tevreden? Ik stel nogmaals voor dat we bij de permanente beleidsevaluaties nadrukkelijk ook de prestatie-indicatoren en streefwaarden vaststellen.

2. Betekenis van de begroting

  • En dan de volgende vraag van GroenLinks: is deze begroting goed voor de stad? Dan springen ons twee zaken in het oog: doelstellingen op het gebied van duurzaamheid en innovatie, en het sociale domein.
  • Waar we teleurgesteld over zijn, zijn de doelstellingen op het gebied van duurzaamheid en innovatie. Die zijn er namelijk niet. Er zijn wel een paar duurzaamheidsdoelstellingen, maar die vinden we in het hoofdstuk milieu. Innovatiedoelstellingen zijn er echter in het geheel nog niet en over het beleid is afgelopen jaar niet gesproken. En dat is toch teleurstellend voor een wethouder die zich toch voornamelijk met economie, duurzaamheid en innovatie bezig zou houden. En van de innovatieve economie in Amersfoort verwacht GroenLinks veel. We zien dat er veel potentieel is voor vernieuwing, door de grote hoeveelheid ondernemers die onze stad kent en door de vele studenten. In technologie en zorg kunnen we grote stappen maken om ons leven aangenamer te maken en tegelijk beter voor onze aarde te zorgen. De rol die wij daarbij voor de gemeente zien, is die van aanjager van innovatie. Niet door subsidies uit te keren, maar door als test-klant (launching customer) op te treden of door huisvesting en regels te vergemakkelijken. Dat is goed voor onze stad en ook voor onze economie. Wij dagen het college uit om alsnog een indicator voor innovatie en duurzaamheid te benoemen en komend jaar meer werk te maken van onze innovatieve economie. We willen niet wachten totdat in het tweede kwartaal van 2017 het programma Economie Duurzaamheid en Innovatie aan de beurt is voor een beleidsevaluatie.
  • En dan het Sociaal Domein. Er komt volgend jaar minder geld binnen voor het Sociaal Domein dan er dit jaar aan besteed wordt en we worden geacht dezelfde zorg te leveren als nu. En dat betekent dat we volgend jaar in het sociaal domein problemen op ons af zien komen. Dan zijn er drie oplossingen: de kraan dichtdraaien, zoals de heer Voogt ons vorige week voorhield; wachtlijsten laten ontstaan; of zorgen dat je reserves hebt om tijdelijke problemen op te vangen. De meeste gemeenten doen dat laatste. Eindhoven bijvoorbeeld verhoogt het weerstandsvermogen en oormerkt ongeveer miljoenen euro's. Deze coalitie weigert dat te doen en maakt geen afspraken over hoe we omgaan met een tekort. Op dat punt vinden wij de financiën niet voldoende helder. We doen daarom nog een uiterste poging om via een amendement de Sociale reserve te verhogen voor de komende twee jaar, met € 2,5 miljoen. Dit is des te urgenter gezien de financiële ontwikkelingen bij werk en inkomen. Ik reken op uw steun, zeker gezien het debat vorige week.

3. Kijken naar de toekomst

  • GroenLinks staat voor een leven in evenwicht. We willen niet meer gebruiken dan wat de aarde kan opbrengen. Dat maakt dat je soms pittige keuzen moet maken. En dat geldt ook voor de gemeentelijke financiën. Dat vraagt in ieder geval om een kerntakendiscussie in relatie tot lokale lasten. Het college wil pas eind 2015 met een procesvoorstel komen voor de kerntakendiscussie. GroenLinks heeft nadrukkelijk bij het debat over het coalitieakkoord op 22 april aangegeven dat over twee jaar een kerntakendiscussie houden veel te laat is. Het financieel perspectief is namelijk niet zo fraai. De begroting van 2015 wordt dichtgesmeerd met incidenteel geld. Er is nog geen structurele oplossing voor de korting op onderwijs. Weerstandsvermogen daalt bij gelijkblijvend beleid naar 0,7 terwijl we juist met de risico's in het sociale domein extra weerstand nodig hebben. De septembercirculaire laat een nog negatiever beeld zien. Onverantwoord. GroenLinks heeft vanaf april dit jaar gepleit om de kerntakendiscussie te vervroegen. Compliment voor mevrouw Van Wijngaarden die een half jaar later een oproep doet om de kerntakendiscussie te vervroegen. Dat zullen we zeker steunen.

Ter afsluiting. GroenLinks is optimistisch als het gaat om de toekomst van onze stad. Op ons initiatief gaan we vanaf 2015 de luchtvervuiling meten, bomen herplanten bij de Kersenbaan, we versterken de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt, er komt een integraal fietsplan, en een verduurzamingsprogramma om onze doelen – klimaatneutraal, klimaatbestendig, afvalloos – te bereiken.

GroenLinks verwacht van 2015 dat wij verder gaan werken aan een stad in evenwicht. De problemen zijn groot, maar de oplossingen zijn dat ook. We zijn realistisch en optimistisch, maar we vragen ons af of deze begroting daar voldoende voor is.

Frans Prins, fractievoorzitter GroenLinks Amersfoort.