In de gemeenteraad spreken we deze weken weer over de westelijke rondweg. Aanleiding is het bericht dat de weg duurder wordt dan het beschikbare budget. Donderdag 8 april praat de raad daarover verder. Voor ons is op voorhand helder dat de afspraken uit het coalitieakkoord leidend zijn. Maar hoe zat het ook alweer met de weg? Waar staan we? En wat vinden wij ervan?

In de vorige raadsperiode heeft de gemeenteraad het besluit genomen om deze weg aan de westkant van Amersfoort te vernieuwen en aan te passen. De weg gaat een andere route volgen – niet meer over de Daam Fockemalaan, maar achter de huizen langs. Dat helpt de leefbaarheid en de luchtkwaliteit. De weg gaat in dit besluit met een tunnel onder het spoor door. De fietsvoorzieningen worden verbeterd en met het verdwijnen van de gelijkvloerse kruising met de trein wordt de veiligheid vergroot. Op zich een mooi project, maar voor deze aanpassingen moeten drieduizend bomen sneuvelen, voor ons reden om tegen te stemmen.

Coalitieakkoord

Bij het starten van deze raadsperiode hebben we onderhandeld over een coalitieakkoord. De andere partijen hielden vast aan de weg. We hebben toen als fractie besloten om het door de raad genomen besluit uit te voeren. Er stond voor ons veel tegenover. Wel hebben we twee eisen gesteld: het mag niet meer kosten dan de 68,3 miljoen euro die ervoor staat én als het niet past en het project moet versoberd worden, dan mag dat nooit ten koste gaan van fietsvoorzieningen en de groencompensatie.

Second opinion

In de afgelopen drie jaar is het project financieel doorgerekend om te kijken of het nog steeds binnen budget kan. Dat kon, volgens de berekeningen van ProRail (die aanbesteedt) en gemeente, al moest er al wel versoberd worden om het passend te krijgen. Omdat we absolute zekerheid wilden hebben voor de eerste bomen gekapt zouden worden, hebben we samen met andere partijen om een second opinion gevraagd. Die is uitgevoerd en deze bevestigde dat het kon. De eerste kapronde startte, de kabels en leidingen werden verlegd, grondonderzoek gedaan en de aanbesteding begon.

Terugvaloptie

In juni 2020 werd echter duidelijk dat aannemers niet willen gaan bouwen voor het budget dat er is. Het college van B&W stelde voor om uit te zoeken waar het verschil van inzicht nu zit tussen aannemers en ProRail/gemeente. Wij dienden de motie Westelijke Ontsluiting op twee sporen in om gelijktijdig ook een ander spoor te verkennen: onderzoek of alleen het middelste deel (de tunnel) en de fietsvoorzieningen kunnen worden aangelegd en of de provincie daaraan wil meewerken. (De provincie is een van de financiers van dit project). Dat zou geld en kap van bomen kunnen schelen en wel de veiligheid verbeteren.

Twee rapportages. 1: de aanbesteding

Inmiddels liggen er twee rapportages. De eerste is  de Verschillenanalyse, waarin bureau Nimas naar de aanbesteding kijkt en schetst welke omslag er het afgelopen jaar in de markt heeft plaatsgevonden. Waar het idee was dat de prijzen misschien zouden zakken door de stikstofcrisis (er is minder werk voor aannemers), stegen de prijzen juist. Nimas concludeert ook dat er optimistisch is gerekend. In plaats van uitgaan van een gemiddelde marktprijs zijn ProRail en gemeente uitgegaan van prijzen die de goedkoopste aannemer zou hanteren.

Afgelopen dinsdag heeft de Raad Nimas en ProRail bevraagd op deze conclusies. Daaruit blijkt dat bij de start van de aanbesteding al duidelijk was dat het al mooi zou zijn als er 1 of 2 inschrijvers zouden komen. Er is gewerkt met een plafondbedrag dat te krap is. Maar het kon niet anders, want meer geld was niet beschikbaar. Of zoals een vertegenwoordiger van ProRail zei: ‘Je moet roeien met de riemen die je hebt’.

Wij hebben gevraagd of ProRail ooit bij de gemeente heeft aangeklopt dat dit te risicovol zou zijn. Je gaat immers wel al kappen en grondonderzoek doen, wetende dat het allemaal wel heel krap is. Het antwoord daarop was nee. Dat is niet gebeurd. De overtuiging was dat het wel zou lukken.

En 2: mogelijke oplossingen

De andere rapportage gaat over de mogelijke oplossingen, nu duidelijk is dat het project financieel niet meer past. De aanbesteding staat in de wachtstand. ProRail en gemeente hebben een Europese subsidie aangevraagd, bedoeld om spoorvoorzieningen te verbeteren. Hoeveel geld er precies tekort is, is geheim omdat de aanbesteding nog niet is afgerond en mogelijk weer verder kan als de Europese subsidie er komt. De hoogte van het bedrag dat in Europa wordt aangevraagd is wel bekend: 14 miljoen.

Welke oplossingen zijn er?

Er zijn vier scenario’s uitgewerkt; je leest ze in de scenario-analyse.

De scenario’s variëren van doorgaan met het hele project tot doorgaan in delen tot helemaal stoppen. Er is een kosteninschatting gemaakt van alle scenario’s, rekening houdend met wat er extra nodig is om de aannemer aan het werk te laten gaan en eventuele compensatiekosten voor werk dat de kabelbedrijven al hebben gedaan.

Conclusie: niets past echt binnen het budget. Zelfs de variant uit onze motie is vele miljoenen te duur. Stoppen kost circa 8 miljoen. Financieel gezien dus niet erg aantrekkelijk, wetende dat de gemeente genoeg financiële problemen heeft en dat er dan nog steeds geen oplossing is voor een veiligheidsprobleem bij het spoor. Ook is bekeken wat er dan wél kan voor dit budget. Dat zou een vergaand uitgeklede variant zijn van het project, waaraan ook de nodige risico’s kleven.

Wat vinden wij ervan?

We hebben nog veel vragen over de verschillende scenario’s en over de risico’s die zijn genomen. Donderdag 8 april praat de raad daarover verder. Voor ons is op voorhand helder dat de afspraken uit het coalitieakkoord leidend zijn. Een Europese subsidie is voor ons nog acceptabel, maar wij leggen geen geld bij. Amersfoort heeft genoeg andere zaken die om een oplossing vragen.