Onder druk van bezuinigingen heeft de gemeenteraad aan het eind van de vorige periode een nieuwe welzijnsvisie vastgesteld waarin werd gekozen voor het afstoten van gebouwen (wijkcentra en buurthuizen), en het voortzetten van activiteiten (met behulp van vrijwilligers). Deze 'knip' tussen stenen en activiteiten dreigt nu te leiden tot sluiting en verkoop of verhuur van wijkcentra aan marktpartijen.

Dick van de Velde, woordvoerder wijkontwikkeling van de fractie van GroenLinks, plaatst kanttekeningen bij de dreigende afbraak van het wijkwelzijnswerk en geeft aan hoe we de ontwikkelingen ten goede kunnen keren.

 

Bezuinigingen op het wijkwelzijnswerk
Indertijd heeft de gemeenteraad breeduit ingestemd met de knip tussen stenen en activiteiten (vorige raadsperiode; alleen SP en BPA stemden tegen). In het verlengde daarvan is in deze raadsperiode ingestemd met het stoppen van de exploitatie van wijkcentra door intrekken van de subsidie aan de SWA (coalitie­akkoord). De raad stelde daar wel voorwaarden aan. Motie 4.31b gaat over het standpunt dat pas wijkcentra gesloten, verkocht of vervreemd mogen worden als voor alle activiteiten alternatieve ruimtes zijn gevonden. Motie 4.30 gaat over het sociaal aanbesteden van wijkcentra waardoor maatschappelijk initiatief en bewoners de exploitatie van wijkcentra over zouden kunnen nemen.

Sluiting dreigt voor diverse wijkcentra
Inmiddels zijn de eerste drie wijkcentra maatschappelijk aanbesteed. Het aanbod werd aan de buurt gedaan het eigen wijkcentrum in eigen beheer over te nemen. Voor het Klokhuis in Randenbroek-Schuilenburg is een exploitatieplan gerealiseerd. Het Middelpunt in Zielhorst wordt waarschijnlijk verkocht aan de Alevitische vereniging, waarmee de exploitatie nog niet geregeld is. Bij de Boerderij in Nieuwland is het niet gelukt sociaal aan te besteden. Vervolgens zal een hele rij wijkcentra in omliggende wijken dezelfde procedure doorlopen; de Trefhorst in Schothorst, de Driehoek in Leusderkwartier, de Sleutel in het Soesterkwartier en de Groene Stee in Liendert. Het ergste moet worden gevreesd.

Kanttekeningen bij de genomen besluiten
In de raadsbesprekingen over de Begroting 2013-2016 blijken een aantal partijen toch kanttekeningen te plaatsen bij de indertijd genomen besluiten. Dick van de Velde, woord­voerder van GroenLinks, zal het niet ontkennen: "Het doel van het besluit was er toentertijd voor te zorgen niet te bezuinigen op activiteiten. Het klonk ook zo simpel: een knip tussen stenen en activiteiten. Niemand van de voorstanders, ook binnen GroenLinks, zal zich gerealiseerd hebben dat door het stoppen van de exploitatie van wijkcentra alle activiteiten en het sociaal cultureel werk bedreigd zouden worden. De misvatting was dat je een clean cut scheiding zou kunnen aanbrengen tussen accommodaties (stenen) en activiteiten. Daar waar gedacht werd dat vrijwilligers uiteindelijk het werk van professionals over zouden nemen en trekkers zouden worden van buurt- en wijk­ontwikkelingswerk is dat eerder vrucht van wishfull thinking dan van inzicht. Immers we hebben jarenlang in de zeventiger jaren geloofd dat de overheid de grote voortrekker moest zijn van het sociaal cultureel werk in buurten en wijken. In de jaren 80 en 90 was het opeens de markt die de oplossingen moest aanreiken voor welzijn en geluk. En nu wordt het zakdoekje gelegd bij de vrijwilliger die zelf maar moet zien hoe die zich redt in dit spanningsveld. Daar waar we eerder in decennia dachten moet het nu onder druk van de bezuinigingen in een tijdsbestek van een half jaar. Dat gaat op deze manier niet lukken."

De risico's van het sluiten van wijkcentra
Van de knip tussen stenen en activiteiten is in sneltrein­vaart doorgestoomd naar maatschappelijk aanbesteden en als dat niet lukt naar sluiting en verkoop of verhuur van wijkcentra aan marktpartijen. Met grote risico's, namelijk:

  • Langdurige leegstand van wijkcentra door onverkoopbaarheid, terwijl activiteiten­groepen een heenkomen hebben moeten zoeken.
  • Afbraak van sociale infrastructuur in de wijk terwijl dat helemaal niet nodig is.
  • Vrijwilligers raken gedesillusioneerd en haken af.
  • Kans op vandalisme, inbraak, brandstichting in leegstaande wijkcentra en verpaupering in de directe omgeving.

Partijen kijken alleen naar deelbelangen
De dreigende afbraak is wat partijen in de raad nu bezighoudt. Als eenmaal de wijkcentra vervreemd, verkocht en verhuurd zijn komen ze niet zomaar vanzelf terug. Dat vergt veel kapitaalsinvesteringen. Politieke partijen reageren nu op deelbelangen. Dat is begrijpelijk. Bets Beltman van de SP pleit voor de groepen van de Drietand (Kruiskamp) op te vangen in wijkcentrum de (nieuwe) Roef, omdat de gemeente nog tot 2018 vastzit aan de huur van dit dure gebouw van de Alliantie. Ineke Pongers van het CDA pleit ervoor de exploitatie van de Neng in Hoogland over te hevelen naar buurtbewoners. Wethouder Boeve tweette rond dat hij de bibliotheek in Hoogland wil behouden en de PvdA wil de activiteiten in de Drietand financieel steunen zodat ze in staat zijn een (hogere) huur elders te kunnen betalen.

Het belang van 'Wijkcentra Nieuwe Stijl'
Ik denk dat er in de gemeenteraad best een meerderheid te vinden is die zich in de volgende uitgangspunten herkennen:

  • Wij zijn voorstander van actieve burgers die zelf het initiatief nemen om veranderingen teweeg te brengen, zelf een wijkcentrum runnen enzovoorts.
  • We willen graag dat mensen geïnspireerd raken te werken aan eigen welzijn en dat van anderen. Van zelf-redzaamheid naar samen-redzaamheid.
  • We doen als gemeenschap en gemeente steeds meer beroep op vrijwilligers of het nu om zorg of om welzijn gaat. De Wmo is een sterk voorbeeld.
  • Wij geloven meer in buurtbewoners die zelf aan de slag gaan dan aan zwaar gesubsidieerd welzijnswerk zoals dat in het verleden vorm kreeg.
  • We vinden wel dat professionals nodig blijven, ook in de nieuwe ontwikkelingen.
  • Daarnaast zijn wij voorstander van het ontwikkelen van buurteconomie en lokaal micro-ondernemerschap. In wijkcentra kunnen prima kleinschalige commerciële activiteiten plaatsvinden waardoor de buurt- en wijk­economie een lift kan krijgen.
  • Wijkcentra zijn belangrijk bij het ontvouwen van het Wmo-beleid. We hebben straks in Amersfoort activiteiten­ruimtes nodig voor de opvang van ZZP 1, 2 en 3 die niet meer door de VVT-instellingen zullen worden opgevangen (van AWBZ naar Wmo).
  • Een wijkcentrum nieuwe stijl levert binding op in de wijken en buurten, door middel van ontmoetingsactiviteiten (inloop, koffieochtenden, praatgroepen, enzovoorts).
  • Daarnaast vinden we het ook van belang het bepalen van beheer en onderhoud binnen de buurt vanuit buurt en wijk zelf gestalte te laten geven. Daarvoor is een verbreding van de WBT's (wijkbeheerteams) nodig richting een wijkplatform. Dat kan het best vanuit een wijkcentrum functioneren en versterkt ook het buurt- en wijk­gericht denken en werken.

Hoe kunnen we de ontwikkelingen ten goede keren?
Zoals het nu gaat betekent dat het einde van een aantal wijkcentra in heel veel buurten en wijken. Daarmee dreigen we jaren achterop te raken. Dat moeten we niet willen. Als we dit toelaten zonder er wat tegenover te stellen kunnen we onszelf niet goed in de spiegel aankijken.

1. We nemen de situatie voor gegeven, dus we komen niet op oude besluiten terug.

2. Wel pleiten we ervoor beleidsruimte te winnen door de enorme druk op het proces af te zwakken door:

  • Veel meer tijd te nemen voor het maatschappelijk aanbesteden van wijkcentra, in plaats van een half jaar, 3 tot 5 jaar.
  • Alleen verhuur aan te bieden.
  • De kostendekkende huur in schijven van 20% jaarlijks aan te passen, waarbij maatwerk noodzaak is.
  • Langdurig professionele begeleiding mogelijk te maken, niet alleen een expertteam maar ook exploitatie­deskundigen en/of activiteiten­begeleiders (WNS).
  • Een huurondersteuningsbeleid vorm te geven waarbij activiteiten­groepen die uitgeplaatst worden bij panden die vervreemd worden door de gemeente, tegemoet te komen in de huur van nieuwe locaties. Het moet een afbouw­regeling worden in een aantal stappen.

 

   Nieuws 2012 Continuering van activiteiten in wijkcentra nieuwe stijl Voorwaarden stellen aan exploitatie wijkcentra    Reageren Dick van de Velde,
woordvoerder wijkontwikkeling,
raadsfractie GroenLinks Amersfoort,
d.vandevelde@raad-amersfoort.nl