In dit stuk beschrijft buitengewoon raadslid Jasper Fastl de tegenstellingen in belangen van huurder en verhuurder. Hoe werkt dit eigenlijk? Zoals bijvoorbeeld in Jericho?

Jericho
In de wijk Jericho, centraal gelegen aan de Eem, wilde verhuurder De Alliantie in eerste instantie renoveren. De bewoners waren voor, want zij realiseerden zich dat veel van hun woningen inderdaad niet meer up-to-date zijn. Later paste De Alliantie de plannen aan en wilde de corporatie toch overgaan tot sloop. Dat ging de bewoners veel te ver. Zij wonen met veel plezier in hun wijk en veel bewoners hebben hun eigen woning zo opgeknapt dat de kwaliteit van de woning geen aanleiding gaf om over te gaan tot sloop. Begrijpelijk dat veel bewoners zich bedonderd voelen, of in ieder geval overdonderd zijn.

Sociaal plan
Bij renovatieprojecten waarbij bewoners tijdelijk uit hun huis moeten, stellen corporaties een sociaal plan op. Hierin staan afspraken over verhuiskosten, compensatie en tijdelijke huisvesting. Minstens 70% van de huurders moet instemmen met het plan voordat de renovatie kan doorgaan. Voor sloop-nieuwbouw geldt deze wettelijke bepaling niet. Dat is ook wel begrijpelijk, aangezien slopen en nieuwbouwen veel langer duurt dan renoveren; veel huurders besluiten permanent op hun tijdelijke plek te blijven wonen. Ook gaat het niet om werk aan de bestaande woning van de huurder, maar komen er heel andere, nieuwe woningen te staan. Het proces is daarmee vaak veel complexer.

Toch hebben we er in Amersfoort voor gekozen om ook bij sloop-nieuwbouw te eisen dat minimaal 70% van de bewoners instemt met het sociaal plan. Ook hier geldt dat de corporatie niet kan beginnen met de plannen voordat dit percentage is behaald. Voor de verhuurder kan dit frustrerend zijn, want zij zijn ervan overtuigd dat sloop de goede oplossing is. 

Het gekke is: wanneer woningen echt ondermaats zijn, heb je dit soort dilemma’s nooit. Bewoners zien dan de kans eindelijk naar een fatsoenlijke woning te verhuizen. Logisch dus dat bewoners niet weg willen als de plannen henzelf niet veel opleveren, maar vooral financieel goed zijn voor de corporatie. Huurders blokkeren dan het sociaal plan, de enige houvast om sloop tegen te houden. 

Tegenstelling: zekerheid - tempo
Onze ervaring is dat er met huurders goed te praten valt. Mensen willen best meedenken als het gaat om een betere woning. Het is best logisch dat mensen er moeite mee hebben om  een gezinswoning in hun geliefde wijk te moeten inruilen voor een appartementje in een wijk waar ze niemand kennen. Het aanbod van de woningbouwcorporatie moet passen bij de huidige woonsituatie van de huurders. De corporatie wil graag tempo maken, de huurder wil zekerheid en goede voorwaarden. 

Duivels dilemma
Buurten die technisch gezien prima gerenoveerd kunnen worden, krijgen toch het label sloop. Dat past beter in het financiële plaatje van de woningbouwcorporatie. De corporatie heeft daarnaast de opdracht het aanbod aan huurwoningen te vergroten. Vandaar dat de gemeente soms zal accepteren dat er gesloopt wordt, ook als de bewoners daar echt niet op zitten te wachten. Huurders zullen er dan alles aan doen de voorgenomen plannen tegen te houden. Bijvoorbeeld door het sociaal plan aanhoudend te blokkeren. Het zijn duivelse dilemma’s. Als gemeenteraad moet je hier iets mee. Je voelt de pijn van de bewoners, maar begrijpt ook de spagaat waarin de woningbouwcorporatie zich bevindt. 

Betrouwbaarheid en dienstbaarheid
Verhuurders moeten ook dienstbaar zijn aan huurders. Als er gebreken zijn aan de woning, moeten corporaties  dat direct aanpakken.  Er zouden geen ongezonde schimmelwoningen mogen bestaan. Toch zijn die er in vele wijken in onze stad. Dat vreet aan het vertrouwen van de bewoners. En dat zie je ook bij de bewoners van Jericho. Bij sommigen is er nul vertrouwen in de goede bedoelingen van de verhuurder. En dit heeft de Alliantie in zekere zin over zichzelf afgeroepen. 

Regie en vertrouwen
Om uit de impasse te komen, zou je bijna denken dat de gemeente beter de regie kan overnemen, zodat de corporatie verlost wordt van deze ogenschijnlijke martelgang. De corporatie kan zich dan focussen op andere projecten, bijvoorbeeld het inhalen van achterstallig onderhoud om zo het vertrouwen van huurders terug te winnen. Want vertrouwen komt te voet en gaat te paard. 

Op dit moment wordt onderzocht of er draagvlak is voor het sociaal plan in Jericho. Er is overduidelijk sprake van wederzijds wantrouwen. We blijven het proces kritisch volgen en zullen waken dat aan de belangen en wensen van inwoners recht wordt gedaan.