Het optreden van de 107-jarige Johan Heesters bij de verrassingsvoorstelling tijdens het afscheid van Pieter Erkelens als directeur van De Flint zorgt voor de nodige commotie. Burgemeester Lucas Bolsius heeft in de pauze de zaal verlaten, wethouder cultuur Mirjam Barendregt is blijven zitten. Al eerder – in 2008 – zorgde een optreden van Heesters in Amersfoort voor aanzienlijke ophef. Fractievoorzitter Hiske Land van GroenLinks geeft commentaar.
De in Amersfoort geboren Heesters heeft altijd een gespannen verhouding met Nederland gehouden. Heesters, al voor de Tweede Wereldoorlog in Duitsland een gevierd artiest, is in de oorlogsjaren blijven optreden onder het motto 'er moet geld verdiend worden' en heeft hoogstwaarschijnlijk voor entertainment van de Duitse bemanning in het concentratiekamp Dachau gezorgd. De precieze toedracht en omstandigheden van dat optreden is nooit helemaal duidelijk geworden.
Ook in Nederland zijn artiesten zoals Wim Sonneveld en Hetty Blok blijven optreden. Dat was alleen mogelijk als zij zich aanmeldden bij de Kultuurkamer, waarmee ze zich conformeerden aan dit door de bezetter ingevoerd instituut. Na de oorlog hebben zij zich voor een ereraad moeten verantwoorden en kregen een tijdelijk spelverbod opgelegd. Voor hun carrière heeft dit geen verdere gevolgen gehad. De zaak was vereffend.
Johan Heesters heeft nooit verantwoording afgelegd en nooit aangegeven spijt te hebben van zijn activiteiten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit, gecombineerd met zijn – al dan niet uit context getrokken - uitspraak over Hitler ("ein guter Mensch"), raakten in 2008 in de aanloop naar een optreden in De Flint een open zenuw. En nu opnieuw.
Mij werd als fractievoorzitter van GroenLinks door de pers de vraag gesteld wat ik ervan vond dat het college niet eenduidig optrad: de burgemeester vertrok, de wethouder bleef.
Die vraag is echter niet de belangrijkste. Belangrijker is dat de organisatie buitengewoon onhandig opereert door Heesters te vragen voor een verrassingsoptreden: gezien de ervaringen in 2008 was het een en ander bekend en waren reacties te verwachten. Je neemt als organisatie moedwillig het risico tot een rel en tast daarmee het feestelijke karakter van het afscheid aan. Het inseinen van de formele vertegenwoordiging van de gemeente was in ieder geval op zijn plaats geweest. De bal leg ik dan ook in eerste instantie bij de organisatie van het afscheid.
Zowel Bolsius als Barendregt zijn door het optreden van Heesters voor het blok gezet, waarbij ongetwijfeld bliksemsnel afwegingen zijn gemaakt. Ik heb er geen enkel probleem mee dat het college niet eenduidig optrad: uiteindelijk moet iedereen de vrijheid hebben in dit soort (onverwachte) ethische kwesties een eigen keuze te kunnen maken. Wel ben ik natuurlijk benieuwd naar die bliksemsnelle afwegingen die in de hoofden hebben plaatsgevonden.
Reageren Hiske Land,fractievoorzitter GroenLinks,
a.land@raad-amersfoort.nl