Algemene beschouwingen bezuinigingsvoorstellen
Bijdrage GroenLinks door fractievoorzitter Hiske Land
GEACHTE college, mederaadsleden, aanwezigen op de tribune (en thuis),
"The times they are a-changing ..." zong Bob Dylan in 1964. "Er kóhómen andere tijden", deed Boudewijn de Groot hem een jaar later na. En er kwámen andere tijden, ingezet door de babyboomgeneratie. Waarin 'de gevestigde orde' omver werd geworpen.
Er kwamen andere tijden: democratisering, emancipatie van de vrouw, iedereen zijn eigen auto, de inspraak, individualisering, een steeds grotere rol van de overheid, de verzorgingsstaat van wieg tot graf en toenemende milieuvervuiling. De val van de Muur, en oorlogen die we binnen Europa niet meer voor mogelijk hadden gehouden. Vergrijzing, aanzienlijke verlenging van de levensduur en ziekenkosten die de pan uitrijzen.
Er kwamen andere tijden: met uiteindelijk een graaicultuur, ieder voor zich en de overheid voor ons allen. Heel veel rechten te claimen maar niet thuis voor de plichten. Kredietcrisis ...
De vanzelfsprekendheid waarmee we dachten dat iedere generatie het beter krijgt dan de vorige is voorbij.
Vandaag viert Bob Dylan zijn 70ste verjaardag. En ook Boudewijn de Groot is niet meer zo lang- en zwartharig als toen. De babyboomers gaan massaal met pensioen – waarvan met een beetje geluk nog ruim 20 jaar genoten kan worden.
We hebben in de afgelopen decennia systemen opgebouwd die vastlopen terwijl we steeds aan het repareren zijn. Systemen die mensen laten oplopen tegen contraproductieve regels, op tal van gebieden. Ik noem maar het fenomeen dat mensen het initiatief in eigen handen willen nemen en een deel van hun eigen inkomsten willen verdienen maar juist geremd worden vanwege het risico hun uitkering te verliezen. Of het feit dat mensen een rollator verstrekt krijgen, gewoon omdat ze er gezien hun leeftijd recht op hebben. Of ze 'm nodig hebben of niet.
Het oude – huidige – systeem handhaven: daar helpen we uiteindelijk niemand mee. Het werkt niet – of wellicht: niet meer. Het is ook niet meer op te brengen. En dan blijft alleen maar het allerallerkaalste over. Natuurlijk hebben we het aan zien komen. Systemen moeten veranderen. En waarom hebben we dat niet gedaan? Omdat verandering onzekerheid geeft, en daar zijn we als mensen bang voor. Omdat pas onder druk alles vloeibaar wordt. Nu we te maken hebben met een enorme crisis, is die druk ontstaan. Met als spagaat dat we juist nu minder armslag hebben om die systeemvernieuwing vorm te geven.
Maar er komen andere tijden.
GroenLinks weet tot in de vezels dat we moeten gaan voor de verandering, voor systeemvernieuwing: anders, beter én slimmer. Daarom zijn wij in de coalitie gestapt – dat is één van de centrale uitgangspunten. Daar staan wij volledig achter.
Dus veranderen, niet alleen als met als doel bezuinigingen maar vanwege de toekomst. Niet alleen als bezuiniging, maar vanwege het feit dat we verder willen kijken – er moeten betere systemen komen om ook de toekomst aan te kunnen.
Maar deze overtuiging is niet alleen van de coalitie: bijna iedere partij hier aanwezig is zich bewust van deze noodzaak, dat heb ik in de afgelopen periode ondervonden. Hierop vinden we elkaar. De gedeelde noodzaak, en de gedeelde zorgen – nu we voor uitwerking staan – die deze verandering met zich meebrengt.
Ik wil dan ook graag onze collega's danken voor de manier waarop we hier gezamenlijk instaan. OK, 147 moties en amendementen – daar moeten we in gezamenlijkheid nog even een slag maken. En zelfs kun je nog stellen dat het niet veel is gezien het grote belang van deze operatie. Het is een uiting van de verantwoordelijkheid die iedereen hier voelt.
Het zijn ongeëvenaarde bezuinigingen. Sinds de jaren 30 is er niet meer zo'n crisis geweest. Ik denk dan ook even aan de loonstrookjes van mijn opa – die uiteindelijk als schoolmeester op eenderde van zijn oorspronkelijke loon terecht kwam in die tijd.
Ook nu doet het pijn en dat het gaat ook doen – bij heel veel mensen in de stad. Tijdens de inspreekronden hebben we veel voorbeelden gezien. Maar ook daarbuiten. Wij begrijpen hun verontrusting, verontwaardiging, ontzetting. We hebben ook als taak uit te leggen voor welke kolossale opdracht we nu staan. En dat doen we. Dan dringt vaak de ernst van de zaak door en verschuift de blik naar een breder perspectief – dat het niet gaat om dit niet en dat niet (of wel).
Maar om de vraag wat nu echt belangrijk is.
Het zijn onzekere tijden. Met de bijbehorende menselijke reflexen: hakken in het zand, boosheid en de hele gevaarlijke: mensen die onzichtbaar worden, afhaken.
Met de bijbehorende menselijke reflexen: dan ligt daar voor bestuurders de levengrote valkuil in regels en geld en controle te vervallen en van grip naar houtgreep gaan, terwijl we juist moeten naar maatwerk en flexibiliteit, naar vertrouwen, naar tijd geven. We moeten op zoek naar de balans tussen grip houden en loslaten.
En komen andere tijden, maar we staan hier met hart een ziel om de zaken zo goed mogelijk te regelen voor de stad en de mensen.
Het college van burgemeesters en wethouders heeft uitwerking gegeven aan het coalitieakkoord en legt dat nu aan ons voor. Ik zie ze als moedige mensen die niet terugdeinzen voor hun verantwoordelijkheid en onconventionele stappen durven te zetten – daarvoor geef ik hierbij graag een compliment. Met wel in kleine lettertjes daar achteraan: ik had op twee onderdelen nog wel iets meer vernieuwing willen zien, namelijk op stedelijk beheer en sport.
De raad heeft nu de kans de zorgpunten in te kaderen en te repareren.
En dan kom je bij de kernpunten van GroenLinks:
- Mensen doen mee en tellen mee – de eigen kracht staat centraal. En dat betekent niet 'zoek het maar uit', dat je niet loslaat maar samen zoekt naar manieren waarop dat kan, dat je maatwerk levert en er tijd voor neemt.
- Mensen die onze hulp echt nodig hebben – die krijgen het. Punt. En daarbij zijn niet het financiële kader of de regeltjes het uitgangspunt, maar datgene dat mensen nodig hebben. Op zorg & welzijn, werk & inkomen komen wij met de coalitiepartners met voorstellen die wezenlijke verbeteringen zijn. Maar hetzelfde principe geldt wat ons betreft ook voor onderwerpen als leerlingenvervoer.
- Voorkómen is noodzakelijk: korten op preventie is kortetermijn denken! De rekening komt later. Daar zetten wij op in met onze moties en amendementen zowel op het gebied van schuldhulpverlening als het voorkomen van problemen bij jongeren.
- Duurzaamheid: er liggen voorstellen van andere partijen te beknibbelen op duurzaamheid. Dit is geen systeemverandering. Deze makkelijke weg – want nu even goedkoper – terug naar zaken als chemische onkruidbestrijding accepteren wij niet. Toch schijnbewegingen, al die partijen die aangeven duurzaamheid hoog in het vaandel te hebben? Kom op, jongens, zou ik bijna roepen.
- Maatwerk en echt kijken wat er echt speelt. Wat is hier specifiek nodig? Zien we niets over het hoofd? We moeten meer durven overlaten als er draagvlak voor is, ook in de wijken, met ruimte voor vernieuwing.
- Het college geeft op hoofdlijnen aan wat de maatregelen zijn. De uitvoering en effecten zijn nog lang niet duidelijk. Kan het echt wat wij denken, welke consequenties hangen eraan? Er is nog veel onzekerheid, ook op het gebied van aflopende regelingen en het rijksbeleid.
Wij doen dan ook de oproep: college, kom zo snel mogelijk met de relevante informatie zodat wij zien wat er aan de hand is en wat het effect is voor de Amersfoorters.
We moeten monitoren. Repareren als het nodig is, bijsturen als dat nodig is, en zo nodig terug durven keren op de schreden. Ook van het college vragen wij die lef!
Dit zijn de grote lijnen in onze moties en amendementen waarmee wij graag met de overige raadsleden in de slag willen.
Want één ding is duidelijk: er komen andere tijden.
Hiske Land, 24 mei 2011.
Nieuws 2011
Bezuinigingen: vertrouwen op kracht van de stad
Reageren
Hiske Land, fractievoorzitter GroenLinks,
a.land@raad-amersfoort.nl